Pika Sendromu (Yabancı Madde Yeme Alışkanlığı) Nedir?

Yağmurdan sonra yayılan toprak kokusu ve ardından alınan bir avuç dolusu çamur, duvardan dökülen sıva parçaları veya bir tutam saç. Sizlere midenizi bulandıran bir yazı okutma niyetinde değiliz ama midemizi bulandıran bu maddeler, onların ağızlarını sulandırmaya yetiyor. Üstelik pika sendromu yaşayan kişilerle karşılaşmak öyle sandığınız kadar da zor değil. İlkokuldayken kırmızı kalemini yediği için güldüğünüz sıra arkadaşınızı hatırlayın. Siz hiç ilgilenmeseniz bile aslında o da aynı dertten mustaripti; Pika Sendromu!

Pika Sendromu Nedir?

Pika Sendromu (pika hastalığı); yabancı madde yeme alışkanlığını tanımlıyor. İsmine pek aşina olmasak da kendisi tanıdık olan pika sendromunu yaşayanlar, besin olmayan maddeleri yeme dürtüsünü bastıramayan kişilerdir. Çocukluktan beri pudra, sabun, toprak veya saç yiyen bir çok kişi, pika sendromu yaşayan, davranış bozukluğu olan kişilerdir.

Kişide demir eksikliği varsa buna bağlı olarak kansızlık yani anemi meydana gelir. Kişi vücudundaki demir eksikliğini, yabancı maddelere karşı duyduğu aşırı yeme dürtüsü ile, bu maddeleri yiyerek karşılamaya çalışır. Ancak bu istek kişinin vücut sağlığı açısından çok daha tehlikeli olabilmektedir. Pika sendromunun zararları zeka gelişimini etkileyecek derecelere kadar görülebilmektedir.

Pika Sendromu Neden Olur?

Pika sendromunun nedenini, henüz bilim insanlarının tam olarak açıklayamasa da, uzmanlar hem biyokimyasal, hem psikolojik, hem de kültürel nedenler üzerinde yoğunlaşmaktadır.

Pika Hastalığı, çoğu zaman demir, bakır ve çinko gibi vücudumuzda bulunan temel elementlerin eksikliği sonucunda ortaya çıkmaktadır. Kurşun kalemin uçlarını kemiren öğrencilere, toprak aşeren hamilelere ya da saçlarını yutan çocuklara ülkemizde oldukça sık rastlanmaktadır. Bu kişiler vücutlarındaki mineral eksikliğini bu yolla gidermeye çalışırlar. Bazı çocuklarda bu vaka çok ciddi seyreder. Toprak yiyen bir çocuğun ayakkabı altlarını yalamaya başladığını görebilmeniz mümkündür. Bu maddelerin isimlerini duymak bile pika hastalığı yaşayan bireylerin iştahının kabarmasına yetmektedir. Hastalık, yani yeme bozukluğu, tam bir kısır döngüye dönüşmekte; pika hastaları yedikçe daha fazla zevk alıyor, zevk aldıkça daha çok yiyorlar!

Biyokimyasal nedenler arasında bir önemli neden ise; kişilerin yetersiz beslenmesi yer almaktadır. Özellikle demir eksikliği, vücutta kansızlığa / anemiye neden olmaktadır. Bunun yanında mineral eksiklikleri de bu hastalığın tetikçisi olabilmektedir. Ebeveyn ilgisi bu aşamada oldukça önemlidir. Çünkü Pika sendromu daha çok çocuk yaşlarda başlayan bir davranış bozukluğudur. Bu nedenle ailelerin, bilhassa anne-babaların, çocukları ile sağlıklı iletişim kurmaları ve onlara gereken fiziksel ve ruhsal desteği vermeleri, onların zihinsel ve ruhsal gelişimleri açısından oldukça önemlidir.

Pika rahatsızlığının diğer nedenleri içerisinde özellikle de çocuğun bakımdan ve ilgiden yoksun kalması, ihmal edilmesi, çocuklarla sağlıklı iletişim kurulamamış olunması, çocukların sevgiden yoksun bir aile ortamında yetişmesi, ya da sağlıklı bir aile ortamında bulunamaması, güven duygusunun yeterince gelişmemiş olması gibi daha çok psikolojik nedenler de yer almaktadır. Ailedeki huzursuzluk ortamı bebekleri ve çocukları bu tür davranışlara sevk etmekte, bebeklerde ve çocuklarda davranış bozukluğu olarak kendini göstermektedir.

Pika Sendromunu Yaşayanlar

Pika Sendromu üzerine yapılan araştırmalarda uzmanlar ilginç vakalar ile karşılaşmaktadır. Bunlardan ilki, Tempestt Henderson… Florida eyaletinde yaşayan bir kız. Haftada 5 kalıp sabun ve çamaşır deterjanı yiyen bu kişinin: ’’Sabunun verdiği tadı ve zevki hiçbir tatlıda bulamıyorum’’ sözü tüm dünyada bir anda şaşkınlık rüzgarlarının esmesine neden oldu. Bu cümleler sizi şaşkına çevirebilir. Bu vakaya Türkiye’den de örnekler verebilmek mümkün: Canan İleri hanım 39 yaşında ve tam bir sabun tutkunu. Çatalına aldığı sabunu kıtır kıtır yerken çevresine de selam vermekten hiç çekinmiyor.

Esin R.’ de pika sendromu yaşayan bir hasta. çocukluktan beri pudra yiyen 23 yaşındaki kadın, yaşadıklarını bir kısır döngü olarak özetliyor. Yedikçe daha fazla iştahı açılıyor, iştahı açıldıkça daha da çok yiyor. Ailesinden senelerce bu alışkanlığını saklayan kadın, üç ay önce annesine yakalanınca tedaviye ikna oluyor: “Sanırım dört yaşımdan beri talk pudra tüketiyorum. Kokusunu duyduğum anda açlığımı bastıramıyordum. Biri görecek diye utanıyordum. Ailem öğrenince zorla doktora gittim, demir eksikliği ortaya çıktı.” Esin hanım yaklaşık iki yıldır bu davranış bozukluğundan kurtulmaya çalışıyor.

“Yaptığım şey normal geliyordu!”

Esin hanım, daha önce tedavi olmadığı için pişmanlığını da itiraf ediyor; “bana yaptığım şey hep normal geliyordu. İnsanları rahatsız etmiyordum sonuçta! Ama şimdi ‘bu yaşıma kadar iyileşmiş olurdum’ diyorum”. Esin hanım gibi çoğu pika sendromu yaşayan kişilerin temel düşüncesi, bu davranış bozukluğunun normal bir davranış gibi algılamalarıdır. Vücutta eksik olan demir, çinko gibi maddeler, yabancı madde yeme isteği ile kendini açığa vurarak, hastalara da normal bir olgu gibi hissettirmekte. Çünkü vücutları bunu istiyor!

Pika Sendromu Kimlerde Görülür

Pika Sendromu daha çok 1-6 yaş grubu çocuklar (bknz: çocuklarda pika sendromu) ile hamilelerde görülmektedir. Ergenlik grubundaki çocuklar için de bu hastalık risk grubundadır. Bazen hamile kadınlarda da toprak yeme olayı demir eksikliği gelişmesine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bulantı hissini azaltacağı düşüncesi ile toprak yenir ve buna bağlı olarak demir eksikliği oluşabilmektedir

Pika sendromu, Tedavi edilmediği taktirde, ciddi sağlık sorunları meydana getirmektedir. Bu nedenle erken teşhis ve pika hastalığının tedavisi, kişinin sağlığı açısından hayati önem taşımaktadır.