Kronik Böbrek Hastalığı

Kronik böbrek hastalığı (KBH-chronic kidney disease) böbreklerin imha edilmesine neden olur. Bu ilerleyen bir hastalıktır ve geri döndürülemez.

Böbrekleriniz vücudunuzun önemli bir parçasıdır ve oldukça önemli işlevlere sahiptir:

Kalsiyum, sodyum ve potasyum gibi minerallerin ve elektrolit dengesini korumaya yardımcı olur,
Kırmızı kan hücrelerinin üretiminde önemli bir rol oynar,
Kanın narin asit-baz dengesini korumak,
Vücuttan suda çözünen atıkların salgılar.

Böbrekler hasar görmüşse, bu işlevler tehlikeye girer.

Kronik Böbrek Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Kronik böbrek hastalığının en sık karşılaşılan nedenleri arasında yüksek tansiyon ve şeker hastalığı vardır.

Her böbrek nefron denilen yaklaşık bir milyon minik filtreleme birimlerini içerir. Yaralanmalar veya bu filtreleme ünitelerine zarar veren yara, darp gibi herhangi bir hastalık veya rahatsızlık böbrek hastalığına neden olabilir. Diyabet ve yüksek tansiyon, nefrona zarar verebilir.

Yüksek kan basıncı da böbreklere, kalp ve beyindeki kan damarlarına zarar verebilir. Genel olarak, damar hastalıkları böbrekler için tehlikelidir.

Otoimmün hastalıklar da lupus gibi kan damarlarına zarar verebilir ve böbrek dokusunda zararlı antikorlar yapabilir.

Kronik böbrek hastalıklarının diğer nedenleri ise çeşitlidir. Polikistik böbrek hastalığı kkronik böbrek hastalığının kalıtsal nedenidir. Glomerulonefrit lupus neden olabilir. Aynı zamanda streptokok enfeksiyonu sonrası da ortaya çıkabilir.

Kronik Böbrek Hastalığı Risk Faktörleri Nelerdir?

Kronik böbrek hastalığı riski kalıtsal faktörlere çok daha eğilimlidir ve 65 yaşın üzerinde bu risk çok daha artar. Kronik böbrek hastalığı için diğer risk faktörleri şunlardır;

Sigara kullanımı,,
Obezite, şişmanlık,
Yüksek kolesterol,
Tip 1 ve tip 2 diyabet,
Oto-bağışıklık hastalığı,
Obstrüktif böbrek hastalığı (Mesane obstrüksiyonu dahil benign prostat hiperplazisi nedeniyle),
Ateroskleroz,
Siroz ve karaciğer yetmezliği,
Böbrek yetersizliğine bağlı arter daralması,
Böbrek kanseri, Mesane kanseri,
Böbrek taşları, Böbrek enfeksiyonu,
Lupus, Skleroderma,
Vaskülit,
Vezikoüreteral reflü (idrarın böbrek içine geri akması).

Kronik Böbrek Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Böbreğin yaklaşık yüzde 90 tahrip olmadığı sürece, kronik böbrek hastalıkları herhangi bir belirti vermez. Böbreğin gördüğü ciddi hasar sonrası, kronik böbrek hastalıklarının belirtileri şunlar olabilir:

göz çevresinde şişlik (periorbital ödem),
Bacakların şişmesi (pedal ödem),
Yorgunluk,
Nefes darlığı,
Mide bulantısı,
Özellikle sabahları yemek yedikten sonra hemen kusma,
Nefes ve idrarda ağır koku,
Kemik ve kas ağrısı,
Anormalleşen cilt rengi (beyazlama ya da kararma),
Ciltte dökülme (üremik don),
Uyuşukluk ve hissizlik,
Zihinsel bulutluluk,
Ellerde ve ayaklarda uyuşma,
Huzursuz bacak sendromu,
Kırılgan saç ve tırnaklar,
Kaşıntı,
Kilo kaybı,
Kas kitlesi kaybı,
Kas seğirmesi ve krampları,
Ciltte kolay morarma ve kanama,
Dışkıda kan,
Hıçkırık,
Aşırı susama,
Cinselliğe soğukluk ve iktidarsızlık,
Uykusuzluk (insomnia),
Uyku apnesi.

Ayrıca böbrek sorunlarına neden olan diğer belirtilerle de karşılaşabilirsiniz.

Kronik Böbrek Hastalığı Teşhisi

KBH (kronik böbrek hastalığı) tanısı, hastanın tıbbi geçmişi ile başlar. Böbrek yetmezliği bulunan bireyler gibi aile öyküsü de şüpheleri artırabilir. Buna ek yüksek tansiyon ya da diyabet öyküsü de olabilir. Ancak, diğer testler de tanıyı doğrulamak için gereklidir.

Tam Kan Sayımı; Tam kan sayımı (CBC) anemi gösterebilir. Böbrekler eritropoietin üretirler. Bu kırmızı kan hücreleri üretmek için kemik iliğini uyaran hormondur. Böbrek ciddi hasar gördüğünde, eritropoetin üretme yeteneği azalır. Bu anemi olarak bilinen kırmızı kan hücrelerinde azalma meydana gelmesine neden olur.

Elektrolitler; Kronik böbrek hastalığı, vücuttaki elektrolit seviyelerini de etkileyebilir. Bu sebeple vücutta, potasyum yüksek olabilir ve bikarbonat seviyeleri düşük olabilir. Kandaki asitte bir artış olabilir.

Kan Üre Azotu (BUN); Böbrek işlevini yerine getirememeye başladığında BUN yüksek olabilir. Normal işlevlerinde böbrek, kan protein bozulmasına neden olan ürünleri temizler. Ancak, böbrek hasarı sonrası, bu işlev yetersiz kalır. Üre, protein parçalanmasının bir yan ürünüdür. Üre idrara koku veren şeydir.

Kreatinin; Kreatinin arttıkça, böbrek fonksiyonları azalır. Bu protein, aynı zamanda kas kitlesi ile de ilgilidir.

kronik-borek

Paratiroid hormonu (PTH); Böbrek ve paratiroid bezleri kalsiyum ve fosfor düzenlenmesi yoluyla etkileşim sağlar. Böbrek fonksiyonundaki değişiklikler, PTH salınımını etkiler. Bu durum beraberinde vücutta kalsiyum seviyelerini etkiler.

Böbrek Akış ve Tarama; Bu böbrek fonksiyonlarını görüntülemeye yarayan bir çalışmasıdır.

Böbrek Ultrasonu; Bu noninvaziv bir test olarak böbrekleri ve prostatı ölçer. Bu test, böbrek işlevlerine bir engel mevcut olup olmadığı hakkında bilgi verir.

Bu temel test ve tanı yöntemlerinin dışında kronik böbrek hastalığı tanısı için ek testler ise şunlardır;

Böbrek biyopsi,
Kemik yoğunluğu testi
Abdominal bilgisayarlı tomografi (BT) taraması,
Karın manyetik rezonans görüntüleme (MRG).

Kronik Böbrek Hastalığının Tedavisi

Kronik böbrek hastalığı, kronik ve geri döndürülemez bir hastalıktır. Tedavi; altta yatan hastalığın gelişimini durdurmaya odaklanmaktadır.

Tedavi aynı zamanda kronik böbrek hastalıklarını önlemek ve komplikasyonlarını yönetebilmek için de gereklidir. Bu nedenle bazı önlemler, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir;

Sıvı alımı azlığı,
Konjestif kalp yetmezliği,
Anemi,
Kırılgan kemikler,
Kilo kaybı,
Elektrolit dengesizliği,
Hipertansiyon ve diyabet gibi altta yatan problemlerin kontrolü, böbrek hasarı hızını yavaşlatabilir.

Böbrek fonksiyonu, yüzde 10 veya bu seviyeden daha düşük ise, semptomlar ortaya çıkmaktadır. Bu noktada, diyaliz ya da böbrek nakli için bir ihtiyaç söz konusu olabilir.

Kronik böbrek hastalığı tedavisi şunları içerir;

Sigara kullanımını bırakma,
Düşük yağlı yemekler yeme, diyet,
Kan basıncını kontrol etmek ve sıvı yüklenmesini önlemek için tuzun kısıtlanması,
Protein ağırlığını korumak için yeterli kalori,
Potasyum kısıtlı diyet,
Yeterli egzersiz,
Diyaliz yolu ile kan temizleme,
Böbrek nakli,
Sıvı yüklenmesini önlemek için sıvı kısıtlaması,
Diyabetli hastalar için karbonhidrat sınırlandırması,
Diyabet kontrolü,
Kan basıncı kontrolü,
Anemiyi yönetmek için demir ve vitamin takviyeleri,
Enjeksiyonları eritropoietin kırmızı kan hücresi üretimini teşvik etmek,
Kalsiyum ve D vitamini takviyesi,
Fosfat bağlayıcılar,
Kabızlık için dışkı yumuşatıcılar,
Kaşıntı için antihistaminikler.