Kısırlık (İnfertilite)

Bir yıl boyunca düzenli olarak ilişkiye girildiği halde hamile kalınamaması durumuna kısırlık denmektedir. Çeşitli sebeplere bağlı olarak hamile kalınmasında problem yaşanabilmektedir. Bu problemin yaşanması durumunda doktora başvurmak yapılacak en doğru davranış olacaktır.

Kısırlık Nedir?

Kısırlık veya infertilite, kadınlarda ve erkeklerde tıbbi nedenlerle çocuk sahibi olamama durumudur. Tıpta kısırlık ‘herhangi bir korunma olmaksızın, düzenli cinsel ilişkiye rağmen bir yıl içerisinde çocuk sahibi olunamaması’ şeklinde tanımlanmaktadır.

Kısırlık sorunu erkek ve kadında eşit oranlarda görülür. Herhangi bir sağlık problemi olmadığı halde uzun süre bebek sahibi olamayan kişilerin, kadında veya erkekte, kısırlık olabileceği ihtimalini göz önünde bulundurmak gerekmektedir.

Kısırlık Nedenleri Nelerdir?

Kısır olmaya neden olabilecek pek çok fiziksel ve duygusal faktör bulunmaktadır. Çok nadir olarak bir sebebe bağlı olmadan da görülebilmektedir. Hamile kalma, üreme sürecinde birçok adımın beraber, tam olarak uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir;

• Kadının yumurtalıkları, bir yumurta (ovülasyon) bırakmalıdır,
• Yumurta bırakıldıktan sonra, rahim denilen alandan, fallop tüpüne doğru yolculuğa başlamalıdır,
• Bu özel dönemde, erkek spermi (eşler arası cinsel ilişki) kadının vücudunda olmalıdır,
• Sperm, fallop tüplerinden yumurtalara ulaşmalıdır,
• Döllenen yumurta daha sonra rahime ulaşmalıdır,
• Rahime ulaştığında, içeride kendi yolunu bulması ve rahme tutunması gerekmektedir.

Bu adımların herhangi birinde sorun varsa ve yaşanırsa, kısırlık oluşabilir.

Kadınlarda Kısırlık Nedenleri Nelerdir?

Kadınlarda kısır olmanın başlıca sebebi;

• Yumurtlama problemleri, yani adet döneminin olmaması, seyrek olması ya da düzensiz olma durumu,
• Polikistik over sendromu; Yumurtanın oluşması için gerekli olan hormonların doğuştan eksik olması ergenlik dönemi itibari ile olması gereken adet kanamalarının görülmemesine neden olmaktadır. Kanamanın düzensiz ya da seyrek olması ise polikistik over sendromunun bir etkisi olarak ortaya çıkmaktadır. Bu hastalığın bulunduğu kadınlarda yumurtalık fazla olur ve erkeklik hormonu salgılandığından ötürü yumurta normal bir şekilde oluşamaz.
• Yumurtalık kistleri,
• Prolaktin hormonunun aşırı salgılanması,
• Tüplerin zarar görmesi ya da tıkalı olması,
• Rahmin iç bölgesini örten endometrium rahim dışında meydana gelirse oluşan endometrizos hastalığı da kadınlarda kısır olma sebepleri arasındadır ve tedavi edilebilmektedir.
• Miyomlar (rahim astarındaki, döllenmiş yumurtanın tutulmasına engel olan iyi huylu büyümeler),
• Ameliyat sonrası yara izi , yara dokusu,
• Erken yaşanan menopoz dönemi,
• Pelvik enfeksiyon, enfeksiyon veya endometriosis bloke veya yaralı fallop tüpleri,
• Üreme yolunu etkileyen doğum kusurları,
• Kanser ya da tümör,
• Pıhtılaşma bozuklukları,
• Diyabet,
• Yeme bozuklukları veya kötü beslenme,
• Kemoterapi ilaçları gibi ilaçların kullanımı,
• Hormon dengesizlikleri,
• Şişmanlık,
• İlerleyen yaş,
• Tiroid hastalığı.

Erkeklerde Kısırlık Nedenleri Nelerdir?

Erkeklerde ise kısır olmanın sebepleri içinde en sık görülenlen durumlar;

• Sperm üretimindeki bozukluk ve sperm kanallarındaki tıkanıklık,
• Sperm üretimindeki düşük sperm sayısı, hareketliliği,
• Varikosel hastalığı (erkekteki testislerden (sperm üreten yumurtalıklardan) kalbe dönen toplardamarlarda oluşan bir çeşit varisleşme yani damar genişlemesidir),
• Hormon bozuklukları,
• Bazı enfeksiyonlar ve ilaçlar neden olabilmektedir,
• Doğum kusurları,
• Kemoterapi ve radyasyon dahil olmak üzere kanser tedavileri,
• Uzun süre yüksek ısıya maruz kalma,
• Alkol, esrar, kokain gibi maddelerin aşırı kullanımı,
• Hormon dengesizliği,
• İktidarsızlık,
• Enfeksiyon,
• Simetidin, spironolakton ve nitrofurantoin gibi ilaçların kullanımı,
• Şişmanlık,
• İlerleyen yaş,
• Retrograd ejakülasyon,
• Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, yaralanma veya ameliyattan kalma yaralar,
• Sigara içme,
• Vazektomi (erkeğin tohum kanallarının ameliyatla bağlanması) veya vazektomi bozma başarısızlığı.
• Tüm bunların dışında stresin de hamile kalma üzerinde olumsuz etkileri olduğu görülmektedir.

Kısırlık Belirtileri Nelerdir?

İnfertilite, halk diliyle kısırlığın ana belirtisi; bir yıl boyunca düzenli ve korunmasız devam eden cinsel ilişkiden sonra bile halen hamile kalamamaktır.

Kadınlarda bazı farklı belirtilerle de karşılaşabilmek olasıdır; düzensiz veya eksik adet dönemleri, ağrılı dönemler, ani ve beklenmedik düşükler.

Kısırlık İçin Kimler Risk Altında?

Bazı risk faktörleri, erkek ve kadınların çocuk sahibi olmalarını daha zor bir hale getirebilir, kısırlık için risk faktörleri oluşturabilmektedir;

Yaş; 30 yaşından büyük kadınlar ve 40 yaşından büyük erkekler kısırlık için daha yüksek risk altındadır.

Yaşam faktörleri; Yaşam tarzı seçimleri de, sağlıklı yumurta ve sperm üretimini bozabilir. Bunlar; sigara içme, aşırı alkol kullanımı, ilaç kullanımı,aşırı kilolu veya aşırı zayıf olma, aşırı miktarda egzersiz yapma, yoğun stres, ayrıca pestisitler ve yüksek sıcaklık gibi çevresel toksinlerin (örneğin, sıcak küvetler) sperm sayısını etkilediği görülmüştür.

Kısırlık Nasıl Anlaşılır? Teşhis ve Tanısı:

Kısırlık tedavisi alabilme durumunuz yaşınıza da bağlıdır. Doktorlar genellikle, 30 yaşın altındaki kadınlarda test almadan önce 1 yıl süreyle kendi olağan durumları ile hamile kalmalarını denemelerini önerir.

Kısırlık testi her iki partner için bir tıbbi geçmişi ve fizik muayeneyi gerektirir. Kan ve görüntüleme testleri en sık kullanılan ve ihtiyaç olan testlerdir.

Kadınlarda, bu testler aşağıdakileri içerebilir;

• Kan testleri progesteron ve folikül uyarıcı hormon içeren hormon seviyelerini kontrol etmek için (FSH),
• Yumurtalıklar yumurta bırakmadan eğer her sabah vücut ısısı ölçümü görmek için,
• FSH ve clomid provokasyon testi,
• Antimullerian hormon testi (AMH),
• Histerosalpingografi (HSG),
• Pelvik ultrason,
• Laparoskopi,
• Luteinizan hormon idrar testi (ovülasyon tahmini),
• Tiroid fonksiyon testleri.

Erkeklerde, bu testler aşağıdakileri içerebilir;

• Sperm testi (sperm sayısı azlığı analizi),
• Testis ve penis testi,
• Erkek genital ultrason (bazen yapılır),
• Kan testleri (hormon seviyelerini kontrol etmek için),
• Testis biyopsisi (nadiren yapılır).

Günümüzde değişik testler sonucunda kadının veya erkeğin kısır olup olmadığı öğrenilebilmektedir.

Doktorunuz genellikle fiziksel muayene ile başlayacak; tıbbi ve cinsel geçmişinizi tartışmak isteyecektir. Herhangi bir neden belli değilse, ek testler de gerekebilir.

Erkek veya kadın için tüm testler istenmeyebilir. Ancak, kısırlık sorunun nedenini tanımlamak ve tanı koymak, hem birkaç ay sürebilir, hem de pahalı olabilir.

Kısırlık Nasıl Tedavi Edilir? Kısırlık Tedavisi;

Uygun tedavinin uygulanması sonucu aşılabilecek problemler arasında yer alan bu durumda ilk etapta yapılması gereken rahatsızlığın kimde olduğunun belirlenmesi ve neden olduğunun belirlenmesidir.

Kısır olmaya neden olan durum belirlendikten sonra bu sebep ortadan kaldırılarak hamile kalmak için uygun bir tedavinin uygulanması ile kısır olma durumu ortadan kaldırılabilmektedir.

Kısırlık tedavisi şunlardır;

Doğurganlık ilaçları; Bu ilaçlar yumurtlamayı düzenlemek veya tetiklemek amacının dışında, aynı zamanda ikiz veya diğer çoğul gebelik yaşama potansiyeli olan bir kadının şansını artırmaya da yardımcı olur.

Cerrahi; Laparoskopik ya da minimal invaziv cerrahi, aşırı açık, hasarlı veya tıkalı fallop tüplerinin düzelmesinde yardımcı olabilir.

Suni döllenme; Doğurganlık tedavilerinde sıklıkla uygulanan, intrauterin inseminasyon olarak bilinen suni tohumlama/döllenme ile sperm ve yumurta suni ortamda birleştirilir. Bu, bir kadının rahim içine özel olarak hazırlanmış spermin yerleştirilmesini içerir. Sperm erkek partnerden, eşten alınmaktadır.

Tüp Bebek Yöntemi – In vitro fertilizasyon (IVF); Bir yumurtanın sperm tarafından, vücut dışında (in vitro) sunî olarak döllenmesi sürecidir. Embriyolar daha sonra kadının rahim içine yerleştirilir. IVF, kısırlık tedavisinde diğer yardımlı üreme yöntemleri başarısız olduğunda kullanılan önemli bir tedavi yöntemidir.Diğer tüm tedaviler başarısız olduğunda IVF genellikle tavsiye edilir.

Kısırlık İçin Prognoz (hastalığın zaman içinde seyri) Nedir?

Eğer kısırlık,  hamile kalma sorunları yaşıyorsanız, yalnız değilsiniz, ilk olarak bunu unutmayın. Kısırlık birçok erkek ve kadının sıklıkla karşılaştığı ciddi bir sorundur. Destek bulmak için seçeneklerinizi düşünün. Tanı ve tedavi sırasında stresi yönetmeye yardımcı olmak için doktorunuza danışın, destek alın. Eğer bir çocuk sahibi olmak istiyorsanız, tedavi seçeneklerini iyi değerlendirin.

KadınlaHerşey.com