İdrar Yolu Enfeksiyonu

İdrar yolları, mesane, üretra (böbrekler ve mesaneyi birbirine bağlayan) ve böbreklerden oluşur. İdrar yolu enfeksiyonları (İYE) idrar yollarının herhangi bir yerinde ortaya çıkan ve idrar yolunun herhangi bir bölümünü etkileyen bir enfeksiyondur. Alt idrar yolunu etkilediğinde basit bir sistit (mesane enfeksiyonu) ve üst idrar yolunu etkilediğinde ise piyelonefrit (böbrek enfeksiyonu) olarak adlandırılır. İdrar yolu enfeksiyonlarına genellikle bakteriler neden olmaktadır. Ayrıca, mantar ya da virüsler de neden olabilir.

İYE insanlarda en sık görülen ikinci enfeksiyon tipidir. Özellikle Avrupa’ da sıkça rastlanan bir rahatsızlıktır. Ulusal Böbrek ve Ürolojik Hastalıklar Bilgi Merkezi (NKUDIC), yılda sekiz milyon hastanın, idrar yolu enfeksiyonu şikayeti ile hastanelere başvurduğunu belirtmektedir.

İdrar Yolu Nedir?

Böbrekler, iki fasulye şeklinde organlardır. Bunlar omurganın her iki tarafında karın hizasında yer almaktadır. Böbrekler aşırı su, tuz, potasyum, üre ve diğer maddeleri uzaklaştırmak için kan filtreler. Atık maddeler daha sonra idrarla birlikte atılır.

Üreterin,  ince spagetti şeklinde tübülleri vardır. Onlar böbreklerden mesaneye idrar taşırlar.

Mesane pelvisin de bulunduğu küçük, balon şeklinde bir organdır. Kadınlarda, mesane, uterus önünde yer almaktadır. Erkeklerde, mesane sadece prostat bezinin üzerinde yer almaktadır.

Üretra idrar kesesinden çıkan atıkların geçtiği kanaldır. Kadınlarda üretra erkeklere oranla çok daha kısadır. İYE; üretra (üretrit), mesane (sistit) veya böbrekleri (pyelonefrit) içerebilir. Böbrekler söz konusu olduğunda, İYE yaşamı tehdit edecek boyutlara varabilmektedir.

İdrar Yolu Enfeksiyonlarının Nedenleri ve Risk Faktörleri;

Üriner sistemi, mesaneyi tahriş eden ve boşalmasını azaltan şeyler, İYE’ na neden olabilir. Ayrıca İYE için birçok risk faktörü de bulunmaktadır;

Mesanedeki tıkanıklar; mesanenin zor boşalması veya mesane tıkanıklıkları, İYE’na neden olabilir. Bu tip engeller, prostat büyümesi, böbrek taşları ve kanser gibi rahatsızlıklara da sebebiyet verebilmektedir.

Cinsiyet; kadınların İYE’na yakalanma riskleri çok daha fazladır.  Bunun nedeni, üretranın kadınlarda, erkeklere oranla çok daha kısa olmasıdır. Erkeklerde idrar yolu enfeksiyonları daha az yaygın olmasına rağmen çok daha ciddidir.

Cinsel aktivite; cinsel ilişki sırasında idrar yollarına uygulanan basınç, mesane içine kolon bakterileri taşınmasına neden olarak, İYE riski meydana getirebilir. Çoğu kadının cinsel ilişkiden sonra, idrarlarında belli bakteriler oluşur. Ancak, vücut genellikle 24 saat içinde bu patojenlerin kurtulur ve bir sakınca oluşmaz. Ancak bağırsak bakterileri bu konuda çok daha etkilidir ve İYE’ na neden olabilir.

Hijyen azlığı; tuvaletten sonra yapılan temizlik de İYE için oldukça önemlidir. Özellikle arkadan öne doğru silme işleminde, dışkı ile atılan ancak oldukça tehlikeli ve zararlı olan bakteriler idrar yoluna taşınabilmektedir.

Doğum kontrol hapları; İYE riskini artırabilir. Bazı kadınlarda ciltte tahrişe neden olabilir. Ayrıca mesane içine bakteri girme riskini arttırır.

Prezervatifler; lateks prezervatifler cinsel ilişki sırasında sürtünmenin artmasına neden olabilir. Onlar da cildi tahriş edebilir. Bu, bazı kişilerde İYE riskini artırabilir. Ancak, prezervatif cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların yayılmasını azaltmak için de önemlidir.

Diyaframlar; üretra üzerinde baskı yaratabilir. Bu durum mesane boşalmasını azaltabilir. Bazı çalışmalar diyafram kullanan kadınların daha yüksek İYE’ na yakalanma olasılığı görülmüştür.

Diyabet; İYE, diyabet hastalarını daha duyarlı hale getirebilir.

Östrojen kaybı; menopozdan sonra östrojen kaybı, vajinada normal bakterilerin değişimine ve azalmasına neden olabilir. Bu İYE riskini artırabilir.

Mesane kateterinin uzun süreli kullanımı; idrar yapımı normal bir şekilde gerçekleşemediğinde, yardımcı olarak mesane kateteri kullanılır. Bu ince, esnek tüpler mesane içine yerleştirilir. Onlar idrarın bir kaba akmasını sağlar. Uzun süreli kateter kullanımı İYE riskini artırabilir. Bu tip aletler,  bakterilerin mesane içine girmesini kolaylaştırır.

İdrar Yolu Enfeksiyonlarının Belirtileri;

Alt idrar yolu enfeksiyonları, üretra ve mesane enfeksiyonlarıdır. Belirtileri ise şunlardır:

·         İdrarda yanma,

·         Sık sık idrara çıkma isteği,

·         İdrarın kanlı gelmesi,

·         İdrarın renginin değişmesi, koyulaşması,

·         İdrarda oluşan güçlü ve keskin koku

·         Pelvik ağrı (kadın),

·         Rektal ağrı (erkek).

Üst İYE, böbrek enfeksiyonlarıdır. Bakteri böbrekten kana taşınır ise, bu durum yaşamı tehdit eder hale gelebilir. Bu duruma ise sepsis denir. Sepsis tehlikeli düşük kan basınçları ile şoklara vee ölüme neden olabilmektedir.

Üst İYE belirtileri şunlardır:

·         Üst sırt ve yanlarda ağrı ve hassasiyet,

·         Titreme,

·         Ateş,

·         Mide bulantısı,

·         Kusma.

Hamile kadınlarda bu tip belirtiler görüldüğünde, vakit kaybedilmeden uzman bir doktora başvurulması gerekmektedir. Gebelik sırasında yaşanan idrar yolu enfeksiyonları, erken doğum ve yüksek kan basıncına neden olabilir. Ayrıca hamilelik sırasında İYE’ larının  böbreklere yayılma olasılığı çok daha fazladır.

İdrar Yolları Enfeksiyonlarının Tanısı;

Fiziki muayene, bir alt veya üst İYE tanısı koymak için yeterli olmaz. Kesin tanı ‘temiz cath’ yani asıl  idrar örneğinin incelenmesini gerektirir. Bu, idrar akışından, sadece idrarın alınması demektir. Doktorunuz idrar alımı konusunda talimat verebilir. Burada önemli olan, idrara ciltten bulaşabilecek bakterileri önlemektir.

Doktorlar idrarda beyaz kan hücrelerinin çok sayıda olmasını arayacaktır. Bu bir enfeksiyon habercisi olabilir. İdrar da bakteriler için kültür örnekleri de istenebilir. Bu işlem ise enfeksiyon nedenini tespit edebilir. Aynı zamanda doktorunuz uygun tedavi seçiminde de, tanı sonrası çok daha sağlıklı bir şekilde karar vererek size yardımcı olabilir. Bir üst İYE şüpheleniliyorsa, aynı zamanda bir tam kan sayımı (CBC) ve kan kültürleri de gerekebilir. Bunlar enfeksiyonun kana yayılıp yayılmadığını bilmek için gereken testlerdir.

Tekrarlayan İYE durumlarında, idrar ve kan değerlerinin kontrol edilmesi gerekebilir. Bunun için bazı testler şunlardır:

·       Ultrason,

·       İntravenöz pyelogram (İVP),

·       Sistoskopi, mesanenin incelenmesi için kullanılan küçük bir kamera. Bir sistoskopi sırasında doktorunuz mesane dokusundan küçük bir parça alabilir. Buna biyopsi denir. Biyopsi mesane kanseri teşhisi için de kullanılabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonları Tedavisi;

İdrar yolu enfeksiyonlarını tedavi etmek için genellikle antibiyotikler kullanılır. Alt İYE oral antibiyotikler ile tedavi edilebilir. Üst İYE intravenöz antibiyotik gerektirir. Bazen bakteriler antibiyotiklere karşı direnç geliştirebilir. İdrar kültürleri bu konuda, doktorunuzun etkili bir antibiyotik tedavisi seçmesine yardımcı olabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonları Önleme;

Araştırmacılar tekrarlayan İYE önlemek için bir aşı geliştirmek için çalışmaktalar.  Bunun yanı aıra, İYE önlemek için alabileceğiniz bazı basit önlemler de vardır;

·         Tuvaletten sonra, silme ya da kurulama işlemini önden arkaya doğru yapmak,

·         Günde altı ila sekiz bardak su içmek,

·         Cinsel ilişkiden sonra tuvalete çıkmak ve bolca su içmek

·         İdrarı uzun süre tutmamak, idrar geldiğinde hemen idrara çıkmak,

·         Günlük olarak, vajinal ve rektal alanları temizlemek,

·         Hamam ve küvet gibi bakterilerin çokça bulunduğu yerler yerine ayakta duş almak,

·         Rahat ve pamuklu iç çamaşırı giymek, sıkı ve polyester ya da naylon kumaşlardan kaçınmak,

Bu öneriler idrar yolu enfeksiyonu oluşma riskini azaltmakla birlikte, beden sağlığınıza da oldukça faydalı olacaktır. Eğer İYE ile ilgili herhangi bir belirti görüyorsanız, en kısa zaman içinde tıbbi destek sağlayıcınıza ya da uzman bir doktora başvurun. Eğer kullandığınız doğum kontrol hapları ve diyaframlar nedeni ile, İYE tekrarlıyorsa, doktorunuz size alternatif doğum kontrol yöntemleri önerebilir.

KadınlaHerşey.com