Çölyak Hastalığı

Çölyak hastalığı, bir sindirim sistemi bozukluğudur. Bu, glutene karşı bir bağışıklık reaksiyonuna neden olur. Döküm deliği, nontropical yolluk, gluten intoleransı, glutene duyarlı enteropati gibi rahatsızlıklar, çölyak hastalığı olarak da bilinir.

Gluten; buğday, arpa, çavdar ve tritikale ile yapılan besinlerde bulunan bir proteindir. Aynı zamanda gluten, bazı ilaçlarda, vitaminlerde ve rujda bulunabilir.

Çölyak hastalığında, glutene bağışıklık reaksiyonunu toksinler oluşturur. Bu küçük bağırsaklarda iç minik parmak şeklinde çıkıntılar vardır. Gluten, onlara zarar veren besinleri absorbe için vücudun yeteneğini azaltır. Bu durum beslenme bozukluğuna yol açar.

Çölyak hastalığı tedavisi temelde, tüm diyet listesinden gluteni ortadan kaldırarak mümkün olabilir. Bu; ekmek ürünleri, kek ve kurabiye, bira ve bazen glutenin stabilize madde olarak kullanıldığı dondurma gibi ürünlerden kaçınmak demektir.

Çölyak Hastalığı Neden ve Nasıl Olur?

Diğer bağışıklık hastalıkları ve bazı genetik hastalıklardan muzdarip olan insanlarda çölyak hastalığının olması daha olasıdır. Çölyak ile ilgili bazı bozukluklar şunları içerir:

• Romatizmal artrit,
• Tip 1 diyabet,
• Tiroid hastalığı,
• Otoimmün karaciğer hastalığı,
• Addison hastalığı,
• Sjogren hastalığı,
• Lupus,
• Down sendromu,
• Turner sendromu,
• Laktoz intoleransı,
• Bağırsak kanseri,
• Bağırsak lenfoma.

Çölyak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Çölyak hastalığının belirtileri bağırsak ve sindirim sisteminde görülmektedir; aynı zamanda vücudun diğer bölümlerini de etkileyebilir. Çocuklar ve yetişkinlerde belirtiler farklılık göstermektedir.

Çocuklarda Belirtileri;

Çölyak hastalığı olan çocuklar, duygusal ve sinirli olabilir. Onlar normalden daha küçük olma eğilimindedir ve ergenlik geciktirmiştir. Onların daimi dişlerinde mine defektleri olabilir. Diğer belirtiler ise şunlardır:

• Kilo kaybı,
• Kusma,
• Karında şişkinlik,
• Karın ağrısı,
• Kalıcı ishal,
• Soluk, yağlı, kötü kokulu dışkı.

Erişkinlerde Belirtileri;

Çölyak hastalığı olan yetişkinlerde ise karında belirtiler daha az vardır. Semptomlar daha fazla diğer organlara ilişkilidir. Bunlar aşağıdakileri içerir:

• Demir eksikliği anemisi,
• Artrit,
• Kemik ve eklem ağrısı,
• Osteoporoz ve kemik kırıkları,
• Yorgunluk,
• Ellerde, ayaklarda uyuşma ve karıncalanma,
• Nöbetler,
• Ağızda pamukçuk ve yaralar,
• Düzensiz adet dönemleri,
• Kısırlık ve düşük.

Dermatitis herpetiformis (DH) çölyak hastalığının başka bir belirtisidir. DH; yoğun kaşıntılı, kabarma ve deri döküntüsü ile gelişen bir rahatsızlıktır. Bu durum; dirsekler, kalça ve dizler üzerinde oluşur. Çölyak hastalığı olan insanların dörtte birinde DH var.

Semptomların rol oynadığı diğer faktörler ise, hastalığın süresi ve diyet gluten miktarıdır. Tanı ve tedavi gecikmesi olduğunda, komplikasyonlar ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir.

Çölyak hastalığı olan bazı insanlarda hiçbir belirti meydana gelmeyebilir de. Ancak, yine de uzun vadeli komplikasyonları olabilir.

Çölyak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı fizik muayene ve tıbbi öykü ile başlar. Çölyak hastalığı olan kişilerde genellikle, anti-endomysium (EMA) ve anti-doku transglutaminaz (tTGA) antikorların yüksek seviyeleri vardır. Bu antikor seviyeleri, kan testleri ile tespit edilebilir. Testler, en güvenilir şekilde, gluten alınırken yapılır.

• Tam kan sayımı (CBC),
• Karaciğer enzimleri (transaminazlar),
• Kolesterol, normalden daha düşük olabilir,
• Pıhtılaşma faktörleri,
• Kan kaybını işaret edebilir alkalin fosfataz,
• Albümin.

Bir üst endoskopi de çölyak hastalığını test etmek için kullanılabilir. Endoskop denilen küçük bir tüp ince bağırsakların ağzından geçirilir. Bağırsakları incelemek ve biyopsi gerçekleştirmek için doktor, villuslardaki hasara bakabilir.

DH olan kişilerde, deri biyopsisi de, çölyak hastalığının tanınmasına yardımcı olabilir. Bir pozitif deri biyopsisi ve kan testleri ile, iç biyopsi gerekli olmayabilir.

Çölyak Hastalığının Tedavisi

Diyetlerden, gluten barındıran besinlerin kalıcı olarak kaldırılması çölyak hastalığı için tek tedavi yöntemidir. Bu bağırsak villinin iyileşmesi için izin verir ve besinlerin emilimini artırır.

Eğer bir glutensiz diyet ile, yeterli beslenme alınamıyor ise doktorunuz takviye olarak vitamin ve mineral bakımından zengin besinler önerebilir.

Çölyak Hastalığında Gıda Önlemleri

Glutensiz diyet yapmak kolay değildir. Neyse ki, daha fazla gıda şirketi artık glutensiz ürünler üretmekte.

Eğer çölyak hastalığınız varsa, yemek için güvenli olan yiyeceklerin bilinmesi önemlidir. Çölyak hastalığı yaşayan insanlar için gıda kuralları şu şekilde sıralanabilir;

Kesinlikle gluten içeren bu yiyeceklerden kaçının;

• Buğday,
• Çavdar,
• Arpa,
• Tritikale,
• Bulgur,
• Makarnalık irmik,
• İrmik,
• Un.

Bu besinler dengeli bir diyet yapmak için yardımcı olabilir. Gluten içermeyen gıdalar:

• Taze et, balık, kümes hayvanları,
• Meyve,
• Süt ürünleri,
• Tatlı patates de dahil olmak üzere patates,
• Pirinç,
• Sebze.

Etiketlerinde glutensiz dese bile, aşağıdaki hazır gıdalardan kaçınılmalıdır;

Bira, ekmek, kekler, şeker, hububat, kurabiye, kraker, kruton, gravies, taklit et ya da deniz ürünleri, yulaf, makarna, İşlenmiş etler öğle, salata sosları, soslar (soya sosu içerir), hazır çorbalar..

KadınlaHerşey.com