Alzheimer Hastalığı Nedir, Kimlerde Görülür

Alzheimer (alzaymır) hastalığı denildiğinde, hastalık hakkında biraz bilgisi olanların bu hastalığı yaşlılarla bağdaştırdığı görülmektedir. Yaşlılıkta ortaya çıkan bu hastalığın gençlikle bir bağlantısı olmayabilir mi? Önce hastalığı bir tanıyalım:

Alzheimer Nedir?

Alzheimer; ileri yaşlarda ortaya çıkan, hafızayı, konuşmayı ve diğer gündelik yaşantıyı etkileyen beyinde yer alan bir unutma hastalığıdır. Alzheimer, unutkanlığa (yaşlılarda bunama) sebep olan hastalıklar arasında ilk sıralarda yer alır. Fiziksel davranışları etkileyen psikolojik bir hastalık olarak ele alınsa da beyinsel fonksiyonlar sebebiyle fizyolojik olarak da değerlendirilmektedir. Evden dışarı çıkan kişinin dönüşte hangi evin kendisi olduğunu bilemeyip evini araması, marketten aldığı ürünün ücretini verdiğini sanıp vermediği yada tam tersi gibi gündelik yaşantıyı fazlasıyla etkilediği bilinmektedir. Bu durum alzheimer’ın ciddi riskleri olduğunu göstermektedir.

Alzheimer Evreleri

Alzheimer hastalığı genellikle üç evreye ayrılır. Bunlar;

• Birinci (erken) evre: Unutkanlığın başlaması, bazı kelimeleri bulamama, ilgili olduğu alanlardan soğuma
• İkinci (orta) evre: Çevredeki insanların, yakınların isimlerini hatırlayamama, yol bulmada zorluk çekme ve yolunu kaybetme, gündelik işlerde ihtiyaç hisetme,
• Üçüncü (ileri) evre: Çevresini tanıyamaz hale gelme (aile bireyleri dahil), yemek yeme ve yürüme yetilerinde güçlük çekme, istem dışı hareketler, epilepik nöbetler geçirme, idrarını ve dışkısını tutamama.

Alzheimer Nedenleri

Alzheimer hastalığının nedenleri şunlar yer almaktadır:

• Kalıtsal faktörler (genetik),
• Beynin belirli bölgelerinde nedeni bilinmeyen bir şekilde protein birikmesi,
• Beyinde biriken proteinlerin beyinde haberleşmeyi sağlayan sinir hücrelerine hasar vermesi,
• Çeşitli zehirli maddeler almak.

Bu nedenler, hastalığnı oluşmasında tek etken değildir. Tam olarak hastalığın oluşmasını nedenler kesin olarak bilinmemektedir. Ancak bilinen, yukarıda sayılanlar gibi belirli etkenlerin alzheimer hastalığının alt yapısını oluşturduğu.

Alzheimer Kimlerde Görülür?

Hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de risk oluşturan durumlar vardır. Diğer bir ifadeyle alzheimer riski taşıyan gruplar şöyledir:

APOE4 taşıyıcısı olanlar: Genetik olarak apoe4 geni taşıyanlar bu hastalığa yatkın kişiler olmaktadırlar.

40-50 yaş üzeri kişiler: Yaşa bağlı olarak vücudun bütün organları gibi beyin fonksiyonlarının işlevinin yavaşlaması, hastalıklar için daha güçsüz bir durum oluşturmaktadır. Alzheimer 40-50 yaş üzeri eğilimler gösterse de görülme sıklığı 65 yaş ve üzeridir. 60 yaş üzeri her 13 kişiden biri bu hastalığa yakalanırken 80 yaşın üzerinde her iki kişiden birinin yakalandığı görülmektedir. Dünyada 20 milyondan fazla bu hastalığa yakalanan vardır.

Düşük eğitim düzeyine sahip kişiler: Eğitim, beynin çalışmasında en etkili faktörlerdendir. Akıl oyunları (satranç, bulmaca vb) gibi beynin düşünmesini sağlayan her uygulama beyin hücrelerinin (nöronların) birbirleriyle bağlantıların kuvvetlendirdiğ için faydalı olmaktadır. Bu yüzden alzheimer aktif beyin çalışmaları yapmış kişilerde daha az görülmektedir.

Geçmişte kafa travması yaşayanlar: Geçmiş hayatında kafaya alınan darbeler beyinde hemen ortaya çıkmasada ileriki yaşlarda ortaya çıkabilmemtedirler. Beyinde oluşan hasarlar ileriki yaşlarda alzheimer hastalığını tetikleyebilmektedir.

Depresyona meğilli kişiler: Geçmişte ciddi beyin yorgunluğu ve depresyon yaşan kişeler de yine beyinsel hasarlara maruz kalarak ileriki yaşlarda belirtileriyle karışılaşabilmektedirler.

Alzheimer Belirtileri

Kişilerde alzheimer hastalığı belirtilerine işaret eden durumalar vardır, bunlar:

• Konuşurken kelime bulmada güçlük çekmek,
• Belirli tarihleri yada o günün tarihini hatırlamakta zorluk,
• Bir yere konulan eşyayı bulamama,
• Sorumsuz davranışlar sergileme,
• Gündelik işlerin üstesinden gelememe,
• Kararsızlıkların artması,
• Davranışlarda ve ruh halinde değişimler,

gibi gündelik hayatı olumsuz etkileyecek kadar unutkanlaşma durumlarının ortaya çıkması bir bunama belirtisi olarak alzheimer hastalığını işaret etmektedir.

Alzheimer Tedavisi

Alzheimer hastalığının tedavisi yoktur. Ancak yapılan çalışmalar hastalığa erken müdahale ederek ilerlemesini durdurmak, evreler arasında geçişleri önlemeye çalışmaktır. Hastalığın ortaya çıkardığı sorunların çözümü için takviye tedaviler (psikolojik, ilaç tedavisi) uygulanabilmekte ve bu süreçte davranışların kontrol altına alınması gibi yaşanabilir durumun oluşturulması çalışılmaktadır.

Alzheimer hastalığı öldürücü değildir. Ancak hastalık doğrudan öldürmese de dolaylı yönden kişilerin risk içinde yaşamalarına neden olduğu için ölümlerine sebep olabilecek zararlar verebilmektedir. Dışarıda trafik kurallarına uyamama, dikkatsizlikler gibi durumlar çevresel risk faktörleridir. Akciğer enfeksiyonlar, yatak yaralarında meydana gelen enfeksiyon kapma riskleri de biyolojik risk faktörleri arasında yer alır. Tedavi süreci bu gibi riskleri azaltmaya yardımcı olmaktadır.

Alzheimer Hastalığından Korunma

Alzheimer, genetik olma özelliğinin dışında yaşantı dahilinde ortaya çıkabilen bir hastalık olduğundan, korunmak için dikkat edilmesi gerekenler vardır. Alzheimer bir unutkanlık hastalığı olduğu için hafızaya iyi gelen besinler tüketerek zihin sağlığı korunabilir. Hareketli bir yaşantı beyinin iyi çalışmasına da yardım edecektir.